HISTORIA BIBLIOTEKI
Jeżeli dzisiejszy człowiek ucywilizowany może powiedzieć o sobie, że jest potęgą i cudem wśród natury, zawdzięcza to niewidzialnej sieci, którą sztuka pisania i czytania połączyła go z najdostojniejszymi duchami ludzkości […] zaś naród „czytelny” i czytający ma nie tylko „szósty zmysł”, ale i coś więcej, a mianowicie wspólny świat wiedzy, uczuć i pragnień, ma – duszę…
– Bolesław Prus
Pierwszą Biblioteką publiczną działającą na terenie Kostrzyna była zorganizowana w latach trzydziestych XX wieku Biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych. Ze sprawozdania z działalności Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu za rok 1938 wynika, że księgozbiór Biblioteki TCL liczył 1466 tomów. Korzystało z niej 230 czytelników, wypożyczając 4609 woluminów.
Książki kupowano głównie ze składek członkowskich. Procent czytelników wynosił około 7 w stosunku do liczby mieszkańców miasta.
Biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych mieściła się przy ul. Poznańskiej 2. Obok Biblioteki Towarzystwa Czytelni Ludowych w Kostrzynie istniała mała biblioteka parafialna, biblioteka szkolna oraz prywatne w majątku Ignacego Mielżyńskiego w Iwnie i Adolfa Bnińskiego w Gułtowach.
Druga wojna światowa przerwała działalność Biblioteki Towarzystwa Czytelni Ludowych. Księgozbiór został rozproszony i częściowo zniszczony. Książki przechowywane przez mieszkańców były jedyną polską lekturą w czasie okupacji hitlerowskiej.
Natychmiast po wyzwoleniu miasta w 1945 roku, równolegle z odbudową życia gospodarczego następuje aktywizacja życia kulturalnego. Dnia 3 maja 1945 roku burmistrz miasta Kostrzyna dokonuje otwarcia Biblioteki społecznej w lokalu dawniejszej Biblioteki Towarzystwa Czytelni Ludowych. Księgozbiór zebrany głównie wśród mieszkańców miasta liczył 400 książek. Bibliotekę organizowała grupa młodzieży, do której należała Jadwiga Perka, Kazimiera Bogusławska, Jadwiga Kowalska -Jędraszak.
Podstawy prawne dla odbudowy i rozbudowy bibliotek w Polsce dał „Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi” zatwierdzony 17 kwietnia 1946 roku przez Krajową Radę Narodową. Zobowiązał on władze samorządowe do organizowania i utrzymywania bibliotek publicznych.
W roku 1948 po raz pierwszy w budżecie miasta znalazły się skromne środki finansowe przeznaczone na działalność Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kostrzynie. Nadzór merytoryczny nad kostrzyńską biblioteką sprawowała Powiatowa Biblioteka Publiczna w Środzie, zajmująca się również gromadzeniem i opracowaniem księgozbioru. Pierwszego wpisu do księgi inwentarzowej księgozbioru dokonano dnia 16 stycznia 1949 roku. Było to 289 książek przekazanych przez Centralny Zarząd Bibliotek.
W 1949 r. Biblioteka zostaje przeniesiona do budynku Miejskiej Rady Narodowej przy ul. Dworcowej. Na koniec 1950 roku księgozbiór Biblioteki liczy 1620 tomów, z biblioteki korzysta 120 czytelników, wypożyczając 1024 książki.
W 1951 roku w budynku Gminnej Rady Narodowej rozpoczyna działalność Gminna Biblioteka Publiczna, która obsługuje mieszkańców okolicznych wiosek. Biblioteka ta po zmianach w podziale administracyjnym kraju w roku 1954 zostaje przeniesiona jako Gromadzka Biblioteka Publiczna do Iwna. W roku 1955 na bazie księgozbioru likwidowanej Gminnej Biblioteki Publicznej w Środzie powstaje Gromadzka Biblioteka Publiczna w Gułtowach.W latach pięćdziesiątych na terenie obecnej jednostki administracyjnej działają trzy Biblioteki publiczne w miejscowościach Kostrzyn, Iwno i Gułtowy. Biblioteki w Gułtowach i Iwnie zorganizowały i obsługiwały punkty biblioteczne na terenie większych wsi. Punkty biblioteczne lokalizowane były w klubach i świetlicach wiejskich. W roku 1958 działało dziesięć wiejskich punktów bibliotecznych.
W roku 1953 Miejska Biblioteka Publiczna w Kostrzynie zostaje przeniesiona do lokalu handlowego w Rynku nr 8. Z upływem lat w Bibliotece wzrasta liczba książek, czytelników i wypożyczeń. Na koniec 1960 roku księgozbiór Miejskiej Biblioteki Publicznej stanowi 6408 tomów, z biblioteki korzysta 663 czytelników, wypożyczając rocznie 12261 książek. W roku 1963 Miejska Biblioteka Publiczna w Kostrzynie otrzymuje lokale w starym budynku szkolnym przy ul. Szymańskiego l. Równocześnie organizuje się czytelnię książek i czasopism.
W 1973 roku po likwidacji gromad i utworzeniu gmin, biblioteki gromadzkie stały się filiami Biblioteki kostrzyńskiej. W czerwcu 1975 roku reforma administracyjna kraju likwiduje powiaty. Równocześnie zmienia się struktura organizacyjna bibliotek publicznych. W strukturze organizacyjnej Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy w Kostrzynie znalazły się wiejskie filie biblioteczne w Gułtowach i Iwnie.
Kostrzyńska Biblioteka przejmuje obsługę punktów bibliotecznych. Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy w Kostrzynie powierzono nadzór merytoryczny nad placówkami bibliotecznymi. Biblioteka przejmuje od dawniejszej biblioteki powiatowej zadania w zakresie gromadzenia i opracowania zbiorów dla Biblioteki własnej i filii bibliotecznych.
W 1977 roku z księgozbioru wypożyczalni wydzielono literaturę dla dzieci i młodzieży tworząc, kosztem zmniejszenia powierzchni czytelni oddział dla dzieci i młodzieży.
W latach 1978 – 1985 działa specjalistyczna Filia Literatury Społeczno-Politycznej zlokalizowana w budynku Urzędu Miasta i Gminy Kostrzynie.
W roku 1979 uruchomiono filię biblioteki w Siekierkach. W 1990 roku połączono filię i bibliotekę szkoły podstawowej tworząc Bibliotekę publiczno-szkolną, która mieści się w Szkole Podstawowej w Siekierkach. Z początkiem lat 80-tych nastał dla Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy w Kostrzynie bardzo trudny okres. Kapitalny remont sąsiadującego z Biblioteką przedszkola i potrzeby lokalowe szkoły zawodowej były przyczynami przeniesienia Biblioteki do świetlicy Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” przy ul. Średzkiej, a następnie do Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury. Dla Oddziału dla dzieci i młodzieży przeznaczono byłe biuro PTTK przy ul. Średzkiej o powierzchni15m2. Władze miasta w celu poprawienia sytuacji lokalowej biblioteki czynią starania o przyspieszenie rozpoczętej w 1979 roku adaptacji pawilonu handlowego na budynek biblioteczny.
Nowy budynek o powierzchni 990 m2, zaprojektowany przez Jana Kasińskiego, wyposażony w sprzęt według projektu Anny Rozmuskiej, a wykonany przez kostrzyńskich rzemieślników został przekazany Bibliotece w maju 1985 roku. Wspaniałe warunki lokalowe umożliwiły bibliotece wprowadzenie nowych form pracy. Rozpoczęto gromadzenie i udostępnianie zbiorów audiowizualnych. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Poznaniu sfinansowała urządzenie gabinetu do nauki języków obcych.
W czytelni znalazł miejsce gromadzony od lat księgozbiór podręczny, księgozbiór regionalny oraz czasopisma.
Otwarcie pod koniec 1986 roku filii bibliotecznej w Czerlejnku uzupełniło gminną sieć biblioteczną.
W maju 1988 roku decyzją Wojewody Poznańskiego Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy w Kostrzynie zostaje nadane imię wybitnej polskiej poetki Kazimiery Iłłakowiczówny. Biblioteka zorganizowała stałą ekspozycję na temat życia i twórczości Kazimiery Iłłakowiczówny. W celu wypracowania własnych dochodów Biblioteka prowadzi wypożyczalnię kaset video, punkt księgarski oraz świadczy usługi kserograficzne. W latach 90-tych następuje poprawa warunków lokalowych filii Biblioteki w Gułtowach, która zostaje przeniesiona do Ośrodka Zdrowia, a do nowej szkoły w Czerlejnie przeniesiono filię Biblioteki z Czerlejnka. W 2002 roku rozpoczęła się komputeryzacja zbiorów bibliotecznych. W 2006 roku została uruchomiona czytelnia internetowa. Biblioteka w swych zamierzeniach do pierwszoplanowych zadań zalicza dalszy rozwój czytelnictwa oraz podnoszenie kultury czytelniczej społeczeństwa.
Opracowano na podstawie: Danuta Wiąz, 50-lat Kostrzyńskiej Biblioteki Publicznej